In gesprek met vogels. Het eerste live concert met vogels in Nederland

Vogels spelen een rol in de westerse klassieke muziek sinds ten minste de 14e eeuw, toen componisten als Jean Vaillant vogelgezang naspeelden in sommige van hun composities. Tot de vogelsoorten waarvan het gezang het vaakst in muziek wordt gebruikt behoren de nachtegaal en de koekoek. Binnenkort is er nu ook het eerste live concert met vogels in Nederland.

Verschillende manieren

Componisten en musici hebben op verschillende manieren gebruik gemaakt van vogels in hun muziek. Ze hebben zich laten inspireren door vogelgezang en ze hebben opzettelijk vogelgezang geïmiteerd in een compositie. Ze kunnen ook opnamen van vogels opnemen in hun werken, zoals Ottorino Respighi voor het eerst deed. En ze kunnen, zoals de celliste Beatrice Harrison in 1924 en meer recent de jazzmuzikant David Rothenberg, een duet aangaan met vogels.

Nachtegaal en koekoek

In de klassieke muziek zijn twee bijzonder populaire vogels de nachtegaal en de koekoek. Het lied van de nachtegaal is gebruikt door componisten als Händel, die het citeerde in de aria ‘Sweet bird’ in het ‘Nachtegaalkoor’ en in zijn Orgelconcert ‘Nr. 13’, bekend als ‘De Koekoek en de Nachtegaal’. De nachtegaal komt ook voor in Rameau's opera ‘Hippolyte’, Respighi's ‘De vogels’ en Beethoven's Derde symfonie. Nachtegalen zijn ook te vinden in werken van Mendelssohn, Liszt, Grieg, Granados en Ravel. De kenmerkende roep van de koekoek is gebruikt door Beethoven (Pastorale Symfonie, 2e deel), door Händel (‘The Cuckoo and the Nightingale’), door Dvořák, door Saint-Saens (‘Carnaval der dieren’), door Vivaldi (‘Concerto in A, De koekoek’), en door Gustav Mahler’s in zijn eerste symfonie

Live concert

Zanglijsters, wulpen, merels en leeuweriken trekken hun mooiste zangrepertoire uit de kast tijdens een liveconcert op zaterdag 26 juni in de gemeente Berg en Dal bij Nijmegen. Saxofonisten Frank Nielander en Inga Rothammel gaan dan muzikaal 'in gesprek' met vogels. Het is de eerste keer dat er op Hollandse bodem een live concert plaatsvindt tussen wilde vogels en musici. ‘Ik breng mensen graag op een laagdrempelige manier in contact met de natuur’, zegt initiatiefnemer Frank Nielander. ‘Via onze saxofoon zoeken we, geïnspireerd door vogelgeluiden, naar verbinding.’

Muzikaal in gesprek

Het idee om samen met vogels te musiceren ontstond tijdens de coronapandemie. ‘Alle theaters en concertzalen waren dicht en als podiumkunstenaar ga je dan toch op zoek naar nieuwe mogelijkheden’, zegt Nielander. ‘Ik trok de natuur in met mijn saxofoon en liet me inspireren door de enorme diversiteit vogelgeluiden. Op mijn saxofoon probeerde ik rustig met ze in gesprek te gaan. De verbinding die dan ontstaat is ontroerend.’

Bluesvogels

Nielander ontdekte dat vogels zoals de grote lijster en de wulp echte blueszangers zijn. ‘Ze laten intens melancholische klanken horen, alsof ze hun levenslied zingen.’ Geïnspireerd door zijn samenspel met vogels in de natuur stuitte Nielander dit jaar op een tweedehands boek ‘Het Vogeljaar’ van JP Thijsse uit 1904. ‘Er staan uitgewerkte zangnoten in van diverse vogels. Geweldig! Mijn idee om een vogelconcert te geven was vanaf dat moment onafwendbaar.’

Exoten

Met het vogelconcert laat Nielander horen hoe mooi en divers de vogelwereld is. ‘Steeds meer exoten zoals de mandarijneend, flamingo's en halsbandparkieten vinden hier hun leefgeluk. Jammergenoeg wordt er soms argwanend gekeken naar onze multiculturele vogelsamenleving. Veel exoten zijn ontsnapt uit vogelkooitjes en overleven prima in ons opwarmende klimaat. Met het vogelconcert wil ik ook hen welkom heten.’

Landelijke tournee

Het eerste live concert met vogels vindt plaats op zaterdag 26 juni 2021 om 20.00 uur in Beek, gemeente Berg & Dal. Tijdens het concert geven de saxofonisten hun muziek letterlijk vleugels. Ze improviseren op live vogelgeluiden en laten fragmenten horen uit het boek 'Het Vogeljaar' van JP Thijsse, mede-oprichter van Natuurmomenten. Het concert is de aftrap van hun landelijke tournee Zomervogels. Er is plaats voor maximaal 50 personen op anderhalve meter van elkaar. Het concert vindt buiten plaats.

Kijk voor meer informatie op zomervogels2021@gmail.com