Onverwachte reacties van theaterbezoekers
Lekker naar de film of het theater! Denk je… Als je eenmaal met je popcorn en cola zit en de film of het toneelstuk is een tijdje op gang, gebeurt er iets waardoor je óf ongewild (én ongewenst) in schaterlachen uitbarst, óf waardoor je het liefst meteen de zaal wilt verlaten. Hier wat voorbeelden van dergelijke publieksreacties.
‘Cleansed’
‘Cleansed’ is een toneelstuk van de Engelse toneelschrijfster Sarah Kane, die in 1999 zelfmoord pleegde door zich met schoenveters op te hangen in het toilet van een ziekenhuis. Een ietwat ongelukkig maar poëtisch einde als je kijkt naar de aard van haar werk en de reden voor deze vermelding op de lijst: ‘Cleansed’ is het verhaal van een universiteit die geleid wordt door een sadistische gek. Het verhaal is gevuld met genoegens als gedwongen gewelddadige sodomie met een metalen pijp, een personage wiens tong eruit wordt gerukt en onvrijwillige geslachtsveranderende chirurgie. Er is vindt ook dwangvoeding, keel doorsnijden en zelfmoord plaats. Het is dan ook niet verwonderlijk dat toen dit stuk in 2016 werd opgevoerd in het National Theatre in Londen, vijf mensen spontaan flauwvielen en meer dan veertig mensen vol afschuw naar buiten liepen. De cast van dit toneelstuk beschreef hun optreden te ervaren als ‘zeer vreemde nachtmerries waarin zeer extreme gebeurtenissen plaatsvinden’. Werkze!
‘War Nurse’
Toen de technologie het filmmakers eindelijk mogelijk maakte gesproken dialogen in hun films op te nemen, hadden ze waarschijnlijk niet de reactie verwacht die ze bijna uitsluitend kregen: gelach (en dit waren geen komediefilms waar we het over hebben). Bij de eerste vertoning van het drama ‘War Nurse’ van Edgar Selwyn in 1930 reageerde het publiek op een zeer onverwachte manier tijdens enkele van de meest aangrijpende momenten: op een bepaald moment is een vrouw in de greep van de pijn tijdens de bevalling en schreeuwt ze: ‘Ik wil mijn moeder!’ Het publiek huilde van het lachen. En zo ging het door, keer op keer. Elke keer als een acteur sprak, barstte het publiek in lachen uit. De reden hiervoor was niet dat de acteurs domme stemmen hadden. Het kwam ook niet door slecht acteren. Het was volledig te wijten aan het feit dat een publiek dat zo gewend was aan filmstilte, de uitspraken tijdens scènes die nogal vanzelfsprekend waren, belachelijk vond. Die scènes waren zo goed gemaakt dat ze niets aan de verbeelding over overlieten.
‘The Excorsist’
De Exorcist werd verfilmd en uitgebracht in een zeer turbulente tijd in de geschiedenis van de religie die erin wordt geportretteerd: het Rooms Katholieke Geloof. In 1973 begonnen de gevolgen van de hervormingen van het tweede Vaticaans concilie zich af te tekenen. De film zelf verwijst daar subtiel naar in het personage van pater Karras, die niet alleen raadsman is van een eindeloze rij priesters die aan hun geloof beginnen te twijfelen, maar ook zijn eigen geloof begint te verliezen. Dit was de achtergrond van het uitbrengen van, wat tot op de dag van vandaag een van de gruwelijkste artistieke uitingen is van de macht van het kwaad. Wie eenmaal getuige is geweest, vergeet nooit meer de hoofd-draaiende of obscene scène met het kruis. Het is een wonder dat de jonge actrice die Regan speelde, Linda Blair, totaal geen idee had van wat er gedurende de hele scène allemaal gebeurde. Het publiek in die tijd reageerde precies zoals je zou verwachten. Ze vielen flauw, ze huilden, ze vluchtten de bioscopen uit. Deze reacties waren zo bekend en kwamen zo vaak voor bij het zien van het gezicht van de duivel op het grote scherm, dat er ambulances werden gestationeerd bij sommige bioscopen. Het nieuws raakte bekend en de rijen om de film te zien waren lang als nooit tevoren. Interessant genoeg kwamen soortgelijke reacties voor bij de heruitgave van de film in de jaren 2000.
‘De Lentewijding’
De grootse opening van het ballet ‘De Lentewijding’ van Igor Stravinsky in 1913 leidde tot een zeer onverwachte reactie van het publiek: rellen. Ze waren zelfs zo erg dat de voorstelling werd stopgezet en het orkest vluchtte. Stravinsky stond in de voorhoede van de moderne kunst in de klassieke muziek en hij besloot dat hij het wonder van het lenteseizoen zou uitbeelden op een manier die nog niemand eerder had gedaan. Om dit te doen, richtte hij zich op heidense riten om de lijdensweg van de nieuwe geboorte weer te geven. Voor het toenmalige publiek bleek het te veel. Stravinsky's partituur werd met hoongelach begroet bij de openingstonen van de fagotsolo, maar de vrolijkheid sloeg om in spot en vervolgens in regelrechte rellen tegen de tijd dat het stuk het eerste deel bereikte. De kleurrijke kostuums en decors in combinatie met het bizarre gekronkel en gedreun van de ballerina's op de donderende kakofonie van het stuk was gewoon te veel.
