menu

Hoezo elektrisch rijden nieuw? 53 jaar geleden was er al de Witkar

In mei van dit jaar is het 53 jaar geleden dat de Witkar in de Amsterdamse straten verscheen. Dit tweepersoons, driewielig en elektrisch aangedreven voertuig was de uitvinding van Luud Schimmelpennink, die naast gemeenteraadslid voor de Provo-beweging ook uitvinder was.

Hoezo elektrisch rijden nieuw? 53 jaar geleden was er al de Witkar - Jongbelegen.nu

Luchtverontreiniging terugdringen

Schimmelpennink werd in 1967 lid van de Amsterdamse gemeenteraad. Hij stelde toen voor in de hoofdstad tweeduizend collectieve fietsen beschikbaar te stellen om zo het autoverkeer en de daarmee gepaard gaande luchtverontreiniging en parkeerproblemen terug te dringen. Nadat dit Wittefietsenplan was afgewezen, kwam Schimmelpennink met het Witkarplan, waarin een door hem ontwikkeld collectief motorvoertuig centraal stond. De witkar, of zoals hij in het alternatieve Nederlands van toen ‘Elektriese Munt-Oto’ werd genoemd, was een cilindervormig voertuig dat werd aangedreven door een 24 volt elektromotor van 2000 watt. Het leeggewicht bedroeg 452 kilogram, de topsnelheid bedroeg 30 kilometer per uur, de actieradius op een volle acculading was 15 kilometer. Wie een witkar wilde gebruiken, moest lid worden van een vereniging en kon vervolgens voor een gulden per 5 kilometer een witkar lenen van een van de vijf stations in de binnenstad. Een rit diende ook weer op zo'n station te eindigen, waarna de accu’s van het karretje binnen zeven minuten konden worden opgeladen.  

Eerste rit

Op 24 mei 1968 maakte het prototype van de Witkar zijn eerste rit. Schimmelpennink bestuurde de auto met collega-raadslid Wim Keja (VVD) als bijrijder. Voor het rijden met dit wettelijk niet geregelde voertuig was wel een speciale ontheffing nodig. Toen dat problematisch bleek, besloot Schimmelpenninck het voertuig zodanig aan te passen dat er een rijbewijs voor nodig was. In 1972 werd de Coöperatieve Vereniging Witkar opgericht die twee witkarren en een laadstation exploiteerde. Voorzitter was de latere burgemeester Ed van Thijn. Op zaterdag 19 mei 1973 hield deze vereniging een Witkarfestijn aan het Spui. Op deze dag hoopten ze het duizendste lid te begroeten

Eerste Witkar station

Op 21 maart 1974 opende minister Irene Vorrink het eerste witkarstation aan het Amstelveld. Vanaf dat jaar was het systeem in gebruik met 25 voertuigen en vier, later vijf, stations (Amstelveld, Elandsgracht, Nieuwmarkt, Oude Brugsteeg en Spui). Een levenslang lidmaatschap kostte 25 gulden, voor de sleutel moest jaarlijks 20 gulden worden betaald en de ritprijs bedroeg een dubbeltje per minuut. Op termijn zou de betaling worden gewijzigd naar een geautomatiseerd systeem via de magnetische sleutel. Op het station werd de sleutel gelezen, daarna werd er een Witkar toegewezen en op het moment van het verlaten van het station werd de tijd geregistreerd. Bij het weer inrijden van een station werd de tijd geregistreerd waarna de gebruikstijd vast lag. Met een automatische incasso van de toenmalige Gemeente Giro van Amsterdam werden dan de kosten betaald.

Opheffing

Op 27 oktober 1986 besloot de vereniging zichzelf op te heffen omdat de doelstelling - 25 stations en 125 voertuigen - niet haalbaar was gebleken. De initiatiefnemers weten het gebrek aan succes voornamelijk aan tegenwerking van de gemeente Amsterdam die moeilijk zou doen over vergunningen. Drie dagen later werden de witkarren van de straat gehaald. In 1988 werd het project definitief opgeheven. Op 14 januari van dat jaar werd de allerlaatste witkar van de straat gehaald. Van de witkar zijn in totaal 38 exemplaren gebouwd. Een prototype, 2 exemplaren voor gebruik in 1972, een serie van 10 stuks met wielen van 40 cm, een tweede serie van 25 stuks met grotere wielen. Enkele particulieren en musea beschikken en nog over een exemplaar, waaronder het Amsterdam Museum en het Nationaal Nus Museum.  

Tweede leven

In oktober 2009 kwam Schimmelpennink weer naar buiten met plannen voor een tweede leven van de witkar. Op 23 november van dat jaar werd voor het eerst in ruim 20 jaar weer een vergadering van de Coöperatieve Vereniging Witkar gehouden. Hierin werden plannen bekendgemaakt voor het opnieuw lanceren van de Witkar. Aansluiting werd gezocht bij het Copenhagen City plan en diverse sponsors. Jammer genoeg hebben we daarna niets meer gehoord over het oorspronkelijke sympathieke karretje…

 

 

maart 2021
Wim van der Oest
Kan lezen en schrijven met woorden. Vier decennialang tekstschrijver en auteur. Enthousiast medeoprichter van Jongbelegen. Waarom? Omdat hij online maar bar weinig magazines kon vinden die niét tuttig en ouderwets zijn.

Goed stuk

Deel dit artikel: