Wereld Fiets Dag – Wat weet jij over je karretje?

Op 3 juni a.s. is het Wereld Fiets Dag, uitgeroepen door de Verenigde Naties om het gebruik van dit duurzame en gezonde vervoermiddel te promoten. Er zijn namelijk nog veel plekken op de wereld waar fietsen niet vanzelfsprekend is. In ons land is de fiets natuurlijk doodnormaal. Maar wat weet jij eigenlijk over de geschiedenis van je trouwe karretje of je super coole racefiets?

Loopfiets

Baron Karl von Drais heeft de loopfiets uitgevonden. Deze bestond uit een houten frame, houten wielen met een smeedijzeren velg, een zeer eenvoudig zadel, een nog niet goed ontwikkeld stuur en een soort rem op het achterwiel. De loopfiets had geen trappers, de berijder bewoog zich voort door zich af te zetten tegen de grond. Het eerste exemplaar ontstond in 1817. Von Drais noemde zijn toestel velocipede. Hoewel de berijder van dit voertuig de voeten op de grond hield, was toch heel wat balanceerkunst nodig. Dit was natuurlijk vervelend en decennialang werden daarom driewielers en vierwielers gebouwd. Ze werden aangedreven op de manier waarop een spinnenwiel of scharensliep werd aangedreven: met een trapplank en een stangenstelsel.

Vélocipède

Pas in 1865 ontstond een toestel dat op onze fiets leek. Het werd gebouwd door de Fransman Pierre Michaux en zijn zoon Ernest. Hun vélocipède, oftewel ‘snelle voet’ had een ijzeren frame en houten wielen met een ijzeren hoepel. Aan het voorwiel waren trappers gemonteerd. Deze voorloper van onze fiets kende nog geen kettingaandrijving. De snelheid van de fiets kon alleen maar worden opgevoerd door het wiel waarop de trappers waren gemonteerd steeds groter te maken. Zo ontstond rond 1870 een fiets met een zeer groot voorwiel en een klein achterwiel (zie foto). Het balanceren op zo'n hoge fiets was niet gemakkelijk en bij obstakels op de weg schoot de berijder over zijn voorwiel. De fiets had een voorwiel met een afmeting van 100 cm tot 150 cm. Die hoogte was behoorlijk onpraktisch in het gebruik maar was toch populair bij een kleine groep liefhebbers.

Kettingaandrijving

In 1868 werd de eerste fiets met een kettingaandrijving gebouwd. De trappers zaten nu niet meer met een kruk aan de naaf van het wiel, maar aan een aparte trapas die in het frame was bevestigd. Aanvankelijk werd deze aandrijving op driewielers toegepast. In 1885 bouwde John Kemp Starley de Rover, een fiets met een kettingaandrijving en een frame uit stalen buizen. De beide wielen waren vrijwel even groot. Dit type fiets werd ‘safety’ genoemd, omdat het fietsen erop veel veiliger was dan op die hoge fiets. In Nederland sprak men in de eerste jaren van deze nieuwe uitvinding dan ook van een ‘veiligheidswieler’.

Luchtbanden

In 1888 vroeg John Dunlop patent aan op met lucht gevulde fietsbanden, die de banden van massief rubber vervingen. Daarmee was de ontwikkeling van de fiets vrijwel voltooid. Het patent moest hij later weer intrekken omdat een zekere Thomson hem in 1845 al voor was geweest. Hij behield wel het patent op het ventiel. Sindsdien is er aan het basisontwerp van de fiets niet zoveel meer veranderd. Wel worden tegenwoordig andere, vooral lichtere, materialen toegepast. De meeste fietsen lijken nog sterk op de Rover uit 1885. Grote uitzondering daarop zijn de ligfietsen. Daarnaast zijn er veel varianten ontstaan, zoals nieuwe typen loopfiets, de mountainbike, de racefiets, verschillende typen bakfiets en allerlei varianten van de elektrische fiets.

Fun Facts over de fiets

• De langste tandemfiets bood plaats aan 35 personen, hij was meer dan 20 meter lang.

• Er passen ongeveer 15 fietsen in dezelfde ruimte die een auto inneemt

• Het is 20 keer goedkoper om een fiets te onderhouden dan een auto

• De wereld produceert ongeveer 100 miljoen fietsen per jaar

• China heeft meer dan een half miljard fietsen

• Er zijn twee keer zoveel fietsen als auto's in de wereld

• Het woord fiets werd al gebruikt enkele jaren nadat de eerste fietsen in de handel kwamen. Vermoed wordt dat de naam komt van een van de eerste fietsenherstellers in Nederland, een meneer E.C. Viets

• Zeven van de acht mensen in Nederland die ouder zijn dan 15 jaar hebben een fiets.

• De snelst gemeten snelheid van het rijden op een fiets op een vlakke ondergrond is 133,75 km/u.

• Fietsen besparen elk jaar meer dan 238 miljoen liter brandstof

• Fietsen is een van de beste bezigheden voor mensen die het risico op een hartziekte of een beroerte willen verminderen

• De energie en hulpbronnen die worden gebruikt voor de bouw van één enkele auto, kunnen worden gebruikt voor de bouw van zo’n 100 fietsen