De Dag van de Doden is springlevend
Gisteren en vandaag wordt in Mexico en elders De Dag van de Doden gevierd. De Día de Muertos is een kleurrijke en zeer populaire feestdag die wordt gevierd in relatie tot de katholieke viering van Allerheiligen en Allerzielen. De feestdag houdt in dat familie en vrienden zich verzamelen om te bidden voor en te herinneren aan vrienden en familieleden die zijn overleden.
Azteken
Mexicaanse academici zijn verdeeld over de vraag of het feest inheemse pre-Spaanse wortels heeft of dat het een 20e-eeuwse versie is van een Spaanse traditie die door het presidentschap van Lazaro Cardenas is ontwikkeld om het Mexicaanse nationalisme aan te moedigen door middel van een Azteken-identiteit. Het feest is een nationaal symbool geworden en wordt als zodanig onderwezen in het schoolsysteem van de natie, waarbij kinderen meestal wordt geleerd dat het om een inheemse traditie gaat. In 2008 werd het feest ingeschreven in de Representatieve Lijst van het Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid door de UNESCO.
Schedels
De Dia de Muertos werd onder president Cardenas (1895-1970) in het hele land gepromoot als een voortzetting van de oude Aztekenfeesten ter ere van de dood. Tradities die verband houden met de feestdag zijn het bouwen van huisaltaartjes genaamd ‘ofrendas’ en het eren van de overledene met behulp van ‘calaveras’, op kunstige wijze versierde mensenschedels. Nabestaanden van overledenen plaatsen het favoriete eten en drinken bij de graven en laten daar ook bezittingen van de overledene achter. Schedels worden ook gemaakt van suiker en chocolade met de naam van de overledene op het voorhoofd. Deze lekkernijen worden gegeven aan zowel de doden als de levenden.
Bloem van de Dood
Plannen voor het bonte feest worden het hele jaar door gemaakt, inclusief het verzamelen van de goederen die aan de doden worden geschonken. Tijdens de driedaagse periode maken families de graven schoon en worden zij versierd. De vaak oranje Mexicaanse goudsbloem, in Mexico vaak ‘Bloem van de Dood’ genoemd, wordt hier veelvuldig bij gebruikt. Men denkt dat deze bloemen de zielen van de doden naar de offerandes trekken. Men gelooft ook dat de heldere bloemblaadjes met een sterke geur de zielen van begraafplaatsen naar hun huizen kunnen leiden.
Kleine engeltjes
Speelgoed wordt gebracht naar de graven van dode kinderen die ‘kleine engeltjes worden genoemd). Volwassen overleden krijgen flessen tequila of mezcal. Families leggen ook de favoriete snoepjes van de overledene op het graf. Sommige families hebben altaren in huis, meestal met voedsel zoals gekonfijte pompoen, 'brood van de doden' en suikerschedels. Veel mensen geloven dat de geesten van de doden de 'spirituele essentie' van het voedsel van de altaars eten. Kussens en dekens worden bij de graven en altaars neergelegd, zodat de overledene na de lange reis kan rusten. In sommige delen van Mexico, zoals de steden Mixquic, Pátzcuaro en Janitzio, brengen mensen de hele nacht door naast de graven van hun familieleden. Op veel plaatsen wordt er ook gepicknickt bij het graf.
La Calavera Catrina
‘La Calavera Catrina’ is een zinken ets uit 1910-1913 van de Mexicaanse prentkunstenaar, striptekenaar en lithograaf José Guadalupe Posada.
Ze wordt gepresenteerd als een satirisch portret van Mexicanen die, zo vond Posada, de Europese aristocratische tradities in de pre-revolutieperiode wilden overnemen. La Catrina is een icoon geworden van de de Dag van de Doden. Op de ets staat een vrouwenskelet afgebeeld dat alleen in een hoed is gekleed. De stijl van deze hoed is gebaseerd op de Europese stijlen van eind 19e eeuw, begin 20e eeuw.
Het oorspronkelijke verhaal erbij beschrijft een vrouw die zich schaamde voor haar inheemse afkomst en zich kleedde volgens de Europese stijl. Ook droeg zij veel make-up om haar huid witter te doen lijken. De figuur die in de volksmond ‘La Catrina’ wordt genoemd is een populair kostuum voor vrouwen tijdens de Dag van de Doden.
La Catrina’s dragen maskers in de vorm van versierde schedels en elegante 19e -eeuwse jurken en hoeden.
